Pesten op de werkvloer

Wij horen de laatste tijd tijdens trainingen ‘Omgaan met Agressie’, steeds vaker de vraag van deelnemers: werkt deze methode ook op mijn collega’s? Bij doorvragen blijkt dan dat zij zich gepest voelen door collega’s en hier met niemand over kunnen praten. Zij ervaren het agressieve gedrag van klanten als minder erg dan het pesten op de werkvloer.

Dit zijn enkele van de verhalen die wij horen. Een opsomming van ander pestgedrag wat wij tegen komen:

• Iemand constant bespotten vanwege het uiterlijk of een privé situatie
• Roddelen: dezelfde persoon steeds centraal stellen in roddelpraat
• Chantage: ‘als jij dit voor mij doet, dan zal ik niet vertellen over wat je fout gedaan hebt’
• Negeren of isoleren: in gesprekken iemand buitensluiten. Nooit naar diegene luisteren of iets vragen
• Seksuele intimidatie: ongewenst aanraken of dubbelzinnige opmerkingen maken
• Strijd: ander steeds in kwaad daglicht zetten om bij een ontslagronde ontzien te worden
• Discrimineren op basis van geloof, sekse, afkomst, seksuele voorkeur, leeftijd
• Emotionele gevolgen van pestgedrag

Het mag niet verbazen: pesten heeft zeer ernstige gevolgen voor het slachtoffer. Wanneer iemand systematisch wordt gepest, begint hij of zij in een paar dagen al psychosomatische klachten te krijgen. Hoofdpijn, eetproblemen, slecht slapen, hartkloppingen en constant gespannen zijn. Sommige mensen worden depressief, weer anderen krijgen angstaanvallen. Volgens onderzoek melden deze medewerkers zich meestal langdurig ziek en soms worden deze mensen blijvend arbeidsongeschikt.

Financiële gevolgen van pestgedrag

Werknemers die agressie op de werkvloer hebben meegemaakt, hebben twee keer zoveel kans op een burn-out en anderhalf keer zoveel op ziekteverzuim als bij werknemers die geen agressie ervaren. Het gaat onder meer om intimidatie, pesten, roddelen en buitensluiten of fysiek geweld. Bijna één op de zes werknemers heeft ermee te maken. Daders zijn collega’s of leidinggevenden. Twee jaar na een incident heeft een werknemer er vaak nog last van, melden cijfers van TNO en CBS (2012).

Pesten heeft echter niet alleen gevolgen voor het slachtoffer. Ook werknemers die zelf geen slachtoffer zijn, maar wel pesten op het werk waarnemen hebben welzijns- en psychosomatische klachten, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Leiden. Vermoedelijk zijn de verpeste werksfeer, de angst om zelf slachtoffer te worden, alsmede schuldgevoelens omdat men het slachtoffer niet kan helpen hier debet aan. Waar gepest wordt, ligt ook het verzuim fors hoger.

Ook gaan mensen met minder plezier naar hun werk en hebben ze een hogere verloopintentie. Pesten vormt dus een probleem voor de hele afdeling en kan de arbeidsverhoudingen ernstig verstoren.
Het aantal medewerkers dat zich ziek meldt, of minder presteert in hun werk, is groot. Al met al kost dit het bedrijfsleven jaarlijks 3.3 miljard euro, Per werknemer is dat tussen de 13- en 45.500 euro.

Wat kun je ertegen doen?

Op de eerste plaats zul je als werkgever het pesten moeten (h)erkennen en zorgen voor een antipestbeleid. De moeilijkheid is echter, dat veel pesten in het geheim gebeurt. En voordat iemand het pesten bespreekbaar maakt, is het pesten vaak al uitgegroeid tot een serieus probleem.

Er zijn een aantal symptomen van pesten in een vroeg stadium te herkennen:

• Veelvuldig ziekmelden voor korte periode
• Minder productie, minder presteren
• Teruggetrokken houding
• Zwijgzaam tijdens bijeenkomsten
• Steeds dezelfde grap bij dezelfde persoon
• De persoon wordt niet opgenomen in het groepsgebeuren

Naast het hebben van een vertrouwenspersoon waar het slachtoffer zijn of haar verhaal kwijt kan en ondersteuning kan krijgen in het proces, is het ook van groot belang dat er een goed registratiesysteem van incidenten is. Dit maakt het voor werkgevers inzichtelijk en kan zo een goede afweging maken om de kosten van maatregelen af te wegen tegen de kosten van pesten.

Hoe voorkom je pestgedrag op de werkvloer?

• Geef zelf het goede voorbeeld. Doe niet mee met pesterijen en geeft duidelijk aan dat in jouw bedrijf pesten niet wordt getolereerd
• Stel met elkaar een gedragscode op, een top 10 van omgangsvormen hoe de werknemers met elkaar om horen te gaan
• Organiseer regelmatig een teambuildingsactiviteit waarin verschillen in kwaliteiten zichtbaar worden en (her)gewaardeerd
• Omschrijf een klachtenprocedure en stel een vertrouwenspersoon aan

Wat kun je doen als het pesten al gaande is?

• Ga het gesprek aan met beide partijen en stel duidelijk dat pesten niet getolereerd wordt
• Wees je bewust van zaken die het pesten veroorzaken: voorgenomen ontslagen, fusies, reorganisaties, mogelijkheid tot promotie. Maak de situatie bespreekbaar en neem zo mogelijk onduidelijkheden weg
• Ga niet in discussie over het waarom van pesten. Ongeacht de reden: pesten mag niet!
• Zo nodig: Geef de pester(s) een andere plek of functie. Voorkom dat de pester(s) een nieuw slachtoffer zoekt

Bespreek de situatie met één van onze deskundigen om zo te achterhalen wat de situatie, de organisatie en de betrokkenen nodig hebben om weer optimaal en met plezier te kunnen functioneren:

• Het trainen van vertrouwenspersonen
• Assertiviteit vergroten door middel van een training of personal coaching
• Teambuilding: waarin men kwaliteiten van elkaar gaat zien en waarderen
• Feedback geven en ontvangen: hoe doe je dit ook al weer zonder de ander te kwetsen? En hoe maak je moeilijke situaties bespreekbaar?
• Omgaan met lastige situaties en agressief gedrag: Helder communiceren op de werkvloer
• Conflicthantering

Meer informatie over pesten op de werkvloer vind je onder andere op de website van FNV Bondgenoten

In onze maatwerk agressietraining is pesten op de werkvloer een onderwerp dat regelmatig aan bod komt. Ook bij onze teamtraining “Samenwerken in Vertrouwen” is pesten een onderwerp dat we niet schuwen als we signaleren dat het de samenwerking in de weg staat.

Heb je vragen over pesten op de werkvloer? Onze coaches en trainers helpen je graag.